تا چشم برهم بگذاريد همين چند روز باقيمانده از سال مي‌گذرد و به تعطيلات نوروز مي‌رسيم. همه بار و بنه جمع مي‌كنند كه از شهرشان بزنند بيرون و آب و هوايي عوض كنند.


هر كس به فراخور بودجه و امكاناتي كه دارد از وسيله نقليه شخصي، اتوبوس بين شهري، قطار يا هواپيما استفاده مي‌كند. اما بخشي از اين انتخاب به‌دليل اعتمادي است كه به‌خود يا ديگران داريم.

بيشتر تصادفات جاده‌اي به‌دليل خطاي انساني است؛ اين يعني اينكه يكي فكر كرده مي‌تواند تا شهر بعدي رانندگي كند و خوابش نبرد، يعني مي‌تواند از خودروي جلويي سبقت بگيرد، يعني يكي خواسته حال ديگري را بگيرد، يعني يكي فكر كرده راه را مثل كف دستش مي‌شناسد، يعني يكي فكر مي‌كرده مي‌تواند هم رانندگي كند هم با تلفن همراه حرف بزند و هم چايي بنوشد، يعني... و هزار تا دليل ديگر كه هيچ كدام نشاني از توانايي عجيب و غريب ما ندارد و اينكه نمي‌توانيم به رانندگي خودمان يا ديگران اعتماد 100 ‌در‌صد داشته باشيم. اگر خودتان هم راننده نباشيد طي سال به قدر كفايت حادثه هوايي و ريلي اتفاق مي‌افتد كه به راحتي به بقيه وسايل نقليه اعم از اتوبوس، قطار و هواپيما اعتماد نكنيد.

با وجود حدود 156‌هزار تصادف جاده‌اي كه حدود 23‌هزار نفر در آنها مي‌ميرند باز هم وسيله نقليه شخصي بيشترين طرفدار را براي مسافرت‌هاي طولاني دارد. مركز مطالعات روزنامه همشهري در نظرسنجي تلفني كه اخيرا نتايج آن منتشر شده است از شهروندان تهراني سؤالاتي در مورد ميزان اعتمادشان به وسايل نقليه مورد استفاده در سفر‌هايشان كرده و نتايج قابل توجهي به دست آمده است كه مشروح آن در صفحه 20 از نظرتان مي‌گذرد.

جامعه آماري تحقيق مركز مطالعات همشهري 600‌نفر از شهروندان تهراني است. 58‌درصد آنها زن و 42‌درصد مرد هستند. بزرگ‌ترين گروه سني پاسخگوي اين تحقيق را گروه سني 30-21‌سال (34‌درصد) و كوچك‌ترين گروه سني را افراد 70-61‌سال و 71‌سال به بالا هر كدام (4‌درصد) تشكيل مي‌دهند.

از ميان 600 نفر پاسخگو 31‌درصد ديپلم، يك‌درصد بي‌سواد و يك‌درصد دكتر هستند. مابقي را دانشجويان و كساني كه تحصيلاتي در حد كارداني، كارشناسي و كارشناسي ارشد دارند، تشكيل مي‌دهند.

براساس آمار به دست آمده ميزان درآمد پاسخگويان، از بدون درآمد تا بيش از 2 ميليون تومان در ماه متغير بوده است. بدون درآمدهاي اين تحقيق 5‌درصد، تا 400‌هزار تومان 26‌درصد، 400‌ تا 800‌هزار تومان 30‌درصد، 800 هزارتا 2‌ميليون تومان 9‌درصد و 2‌ميليون تومان به بالا يك‌درصد از جامعه آماري را تشكيل مي‌دهند.

سؤال اوليه ديگر تعداد مسافرت‌هاي شهروندان تهراني است. 34‌درصد آنها بيشتر از 2بار، 26‌درصد 2 بار و 19‌درصد يك بار در سال به مسافرت مي‌روند. 15‌درصد نيز اصلا به مسافرت نمي‌روند و يك‌درصد به‌علت شرايط شغلي دائم در سفر هستند. 5‌درصد نيز تعداد سفرشان در سال مشخص نيست.

اكثر تهراني‌ها يعني 59‌درصد پاسخگويان، بيشتر با وسيله نقليه شخصي، 13‌درصد قطار، 12‌درصد اتوبوس، 12‌درصد هواپيما و يك درصد با ساير وسايل نقليه(مانند موتور و دوچرخه) به مسافرت مي‌روند. 3‌درصد نيز وسيله خاصي را بيان نكردند.

از شركت‌كنندگان در اين نظر‌سنجي تلفني خواسته شد كه به سؤالات بعدي نمرات صفر تا 20‌بدهند. بيشتر آنها در مورد اعتمادشان به مسافرت با هواپيما گفته‌اند كه نمره‌اي بين صفر تا 5 مي‌دهند. بي‌شك اين نمره بسيار بد به‌دليل اتفاقاتي است كه هر ساله در خطوط هوايي كشور رخ مي‌دهد. 21‌درصد پاسخگويان نمره‌اي بين 11 تا 15، 17‌درصد 6 تا 10 و 16‌درصد 16 تا 20 به ميزان اعتماد خود به سفر با هواپيما داده‌اند. 14‌درصد نيز تا به حال با هواپيما سفري نداشته‌اند. نكته قابل توجه اينكه ميانگين نمره داده شده توسط پاسخگويان به ميزان اعتمادشان به هواپيما 10 است.

اوضاع مسافرت با قطار به‌مراتب بهتر از هواپيما است. نيمي از پاسخگويان نمره‌اي بين 16 تا 20، 22‌درصد 11 تا 15، 12‌درصد 6 تا 10 و 6‌درصد نمره زير 5 به ميزان اعتماد خود به سفر با قطار دادند. 10‌درصد نيز تا به حال با قطار سفري نداشتند. ميانگين نمره داده شده پاسخگويان به ميزان اعتمادشان به قطار 15 است.

ميزان اعتماد پاسخگويان به اتوبوس كمتر از قطار و كمي بهتر از هواپيما است. 30‌درصد از پاسخگويان نمره‌اي بين 11 تا 15، 24‌درصد 16 تا 20، 21‌درصد 6 تا 10 و 13‌درصد نمره زير 5 به ميزان اعتماد خود به سفر با اتوبوس دادند. 12‌درصد نيز تا به حال با اتوبوس سفري نداشته‌اند. معدل نمره‌هاي داده شده به اتوبوس‌12 است.

بهترين نمره را وسيله نقليه شخصي گرفته است. اعتماد شهروندان تهراني بيشتر از بقيه است به‌طوري كه مي‌توانند نمره‌17 را به‌صورت ميانگين به آن بدهند. جزئيات جدول درصدهاي اين پرسش نشان مي‌دهد كه 62‌درصد از پاسخگويان نمره‌اي بين 16 تا 20، 19 درصد 11 تا 15، 7‌درصد 6 تا 10 و 3‌درصد نمره زير 5 به ميزان اعتماد خود به سفر با وسيله نقليه شخصي داده‌اند. 9‌درصد نيز تا به حال با وسيله نقليه شخصي سفري نداشته‌اند.

نتايج تحقيقات به عمل آمده توسط كارشناسان راهنمايي و رانندگي نشان مي‌دهد كه سهم مشكلات مربوط به جاده‌ها در تصادفات ايران 30 درصد از كل دلايل تصادفات است.
اعتماد پاسخگويان به جاده‌ها در حد پاييني قرار دارد. براساس تحقيق مركز مطالعات همشهري ميانگين نمره‌اي جاده‌هاي ايران 13 است. بيشترينشان يعني 35‌درصد پاسخگويان نمره‌اي بين 11 تا 15، 28‌درصد 16 تا 20، 23‌درصد 6 تا 10 و 14‌درصد نمره زير 5 به جاده‌هاي كشور از نظر ايمني دادند.

فراواني بالاي حوادث جاده‌اي، ريلي و هوايي در ايران، محقق را برآن داشته تا از شهروندان بپرسد تا چه مدت بعد از وقوع حوادث از سفر با آن وسيله خودداري مي‌كنند؟ پاسخ اكثريت آنها در خور توجه است. حوادث بر 27‌درصد از پاسخگويان اصلا تأثيري ندارد. از ميان 510 پاسخگويي كه به سفر مي‌روند، 17‌درصد بعد از وقوع حوادث اصلا با آن وسيله سفر نمي‌كنند، 12‌درصد تا زمان فراموش كردن حادثه با آن وسيله سفري نخواهند داشت.

8‌درصد يك تا 2 سال، 8 درصد يك تا 3 ماه، 6‌درصد 7‌ماه تا يك سال و 6‌درصد 4 تا 6 ماه از سفر با آن وسيله خودداري مي‌كنند. 16‌درصد نيز با توجه به فوريت سفر خود تصميم مي‌گيرند كه با آن وسيله سفر كنند يا نه. با وجود تأثير نسبتا كم حوادث بر ميزان سفرها پاسخگويان اگر در هنگام تهيه بليت متوجه شوند هواپيما از نوع پر حادثه است 72‌درصد از پاسخگويان اقدام به خريد بليت نمي‌كنند. دانستن اين موضوع تأثيري بر 14‌درصد از پاسخگويان ندارد و اقدام به خريد بليت مي‌كنند. 9‌درصد با توجه به فوريت سفر تصميم مي‌گيرند كه بليت تهيه كنند يا نه. 5‌درصد نيز پاسخ اين سؤال را نمي‌دانستند.

پاسخگويان علت وقوع اين حوادث را بيشتر فرسودگي ناوگان‌ها و ضعف مديريت مي‌دانند. 16‌درصدشان هم ضعف تجهيزات و تحريم كشور، 8 درصد عدم‌تبحر نيروي انساني، 6‌درصد بي‌توجهي به سلامت مسافران، ‌4درصد استاندارد نبودن راه‌ها و جاده‌ها و يك‌درصد ساير عوامل(از جمله تقدير، عمدي بودن) را علت وقوع اين حوادث مي‌دانند.

تعطيلات عيد خيلي نزديك است وخيلي از حرفه‌ايي‌ها معتقدند كه نبايد در اين تعطيلات- كه عده‌اي با حركت ديوانه‌وارشان در جاده‌ها باعث مرگ عده‌اي ديگر مي‌شوند- به سفر رفت اما بالاخره كه چه؟ ما هميشه فكر مي‌كنيم كه اتفاق براي ما نمي‌افتد. با وجود نمرات پاييني كه به وسايل نقليه عمومي مي‌دهيد سفر خوش.